Preek Pinksteren 2024
Onlangs liet ik een vertaalsite op het internet een van mijn preken vertalen in het Engels. Die preek had heel wat voorbereiding gekost, er zaten uren in, maar de vertaling leek daar niet van te weten en was in een mum van tijd geleverd. Misschien niet helemaal foutloos, maar toch. Dat lijkt prachtig, maar ik stond perplex en vond het confronterend. Het gaf ook te denken. Als dat een beeld is van onze cultuur, betekent dat dan dat er geen tijd meer is om stil en rustig na te denken, om groei en ontwikkeling een kans te geven? We kunnen, denk ik, niet ontkennen, dat onze samenleving in een steeds sneller tempo voortjaagt en wat doet dat met het leven en met ons mensen?
Het grote boek van ons geloof dat nog geen weet had van internet, kent een ander tempo. Is het daarom ouderwets en niet meer van deze tijd, of bewaart het misschien een geheim dat wij over het hoofd dreigen te zien met alle gevolgen van dien.
Vandaag vieren wij het feest van Pinksteren en dat gebeurt vijftig dagen na Pasen. Jezus mag dan wel op Pasen verrezen zijn, maar het heeft vijftig dagen geduurd voordat dit gebeuren innerlijk bij de leerlingen zijn plek heeft gevonden en hen heeft omgevormd. De dood en opstanding van Jezus liggen in het evangelie dichtbij elkaar, maar voor de leerlingen gold een ander parcours. Was de opstanding de voltooiing van Godswege van een leven dat zich tot het einde gegeven had in overgave en liefde, voor de leerlingen was het vooralsnog een duister gebeuren dat zich aan hun begrijpen en beleven onttrok. Het vergde een almaar herlezen van wat ze hadden meegemaakt en dan nog konden ze er de vinger niet op leggen. Er was tijd nodig, en wie tijd zegt, heeft het over innerlijk verwerken en innerlijk luisteren, maar ook over Geest en inspiratie.
Vandaag is het de vijftigste dag na Pasen en Lukas, de schrijver van de Handelingen, probeert ons in beelden te vertellen wat er in die tijd met de leerlingen is gebeurd. Laten wij deze morgen stilstaan bij enkele elementen uit dat verhaal. Nemen wij de tijd, want alleen dan is menselijk leven werkelijk mogelijk. Geen internetsnelheid, maar door God gegeven tijd om te groeien en te verstaan.
Zij waren samen op dezelfde plaats hoorden we Lukas vertellen. Hoezeer we als mens ook geroepen zijn tot een persoonlijk geloof en hoezeer dat ook een persoonlijk avontuur is, je hebt anderen nodig op die weg als wegwijzers, als tochtgenoten en als samen zoekenden. Want een doorgedreven individualisme dreigt dood te lopen in de woestijn van het leven.
Zij waren bijeen op dezelfde plaats. Zij zochten steun bij elkaar toen hun leven overhoopgehaald was door de dood van Jezus. Ze namen de tijd om te rouwen, om vragen te stellen en te zoeken hoe verder. Zij zochten hun weg tussen de verhalen dat hij leefde. En zij stonden stil bij al wat ze hadden meegemaakt en wat Jezus had gezegd over de Geest die hun alles nieuw zou doen verstaan en hun de weg zou wijzen. Het nam tijd, het vroeg herlezen van de oude Schrift, om onderling gesprek, om samen bidden en het vroeg om stilte. Zo verging het hen en zo vergaat het ons als wij al tastend en zoekend de weg door het leven zoeken.
En dan valt er ineens het woord plotseling in het verhaal. Dat contrasteert sterk met wat eraan voorafgaat. Daar een geduldig en stil wachten en aftasten, en nu als een donderslag bij heldere hemel dat plotselinge opkomen van een hevige wind en iets als vuur. Het leven neemt een wending waar ze misschien op hadden gehoopt, maar die ze niet zelf in de hand hadden. Het overkomt hen en misschien herkennen wij er iets van als we terugdenken hoe soms ineens de schellen ons van de ogen vallen of de last van een zwaar verdriet van ons afvalt en er zich nieuw perspectief toont. Om dat te beschrijven neemt Lukas zijn toevlucht tot beelden uit de oude Schrift die generaties lang het leven heeft gevormd. De hevige wind voert ons terug naar het scheppingsverhaal. Daar is het de Geest die als een hevige wind boven de chaos zweeft. Hier is heel het huis er vol van. Het is alsof zich op deze plek een nieuwe schepping voltrekt en leerlingen die door dood en angst getekend waren, worden herschapen tot mensen bezield en bevlogen door de Geest die hun tot onverschrokken getuigen maakt van Gods liefde sterker dan de dood. En dan het vuur dat zich als tongen over hen verdeelt, en hun hart kracht en moed schenkt.
Op deze vijftigste dag wordt de wedergeboorte van de leerlingen een feit. Hier komt de opgestane Heer in hun hart tot leven. Het is geen verhaal meer buiten hen, maar een innerlijk bewoond worden, dat zo’n kracht en dynamiek geeft aan hun bestaan dat de deuren opengaan en ze voor niets of niemand meer bang zijn.
Met dat nieuwe leven klinkt er ook een nieuwe taal zo lezen wij in het vervolg van het verhaal. Waar de wereld vol was van een Babylonische spraakverwarring, wrange vrucht van afgunst en agressie, daar klinken nu woorden die mensen samenbrengen uit alle talen en culturen in een gemeenschap waar men elkaar verstaat, geraakt door Gods liefde sterker dan dood en verderf. Deze gemeenschap, het is de kerk zoals God die zich heeft gedroomd.
Het is vandaag de vijftigste dag. De leerlingen hebben een hele weg afgelegd na Pasen. Meer nog, de Heer heeft met hen een hele weg afgelegd eer de Geest bij hen was ingedaald.
Op deze geboortedag van de kerk zal zo dadelijk Nikki Apeldoorn het vormsel ontvangen en zo met het zegel van de Geest haar plaats innemen in het lichaam van de kerk. Nikki heeft juist als de leerlingen een weg afgelegd, zij heeft al vele talen leren kennen tijdens haar jaren op het Zuid Amerikaanse continent en nu door haar leven in de Jeannette Noëlhuis waar de gemeenschap de deuren heeft openstaan voor mensen uit allerlei cultuur en taal. Moge de Geest haar vandaag toerusten met zijn gaven om in een wereld waar al te vaak deuren worden gesloten als bevlogen leerling van de Heer getuige te zijn van zijn universele en inclusieve liefde. En wij allen die vandaag Pinksteren vieren, laten wij niet achterblijven en ons van dag tot dag voegen in de leerschool van het evangelie opdat het aanschijn van de aarde mag worden vernieuwd. AMEN.
Abt Thijs Ketelaars
2040519 Pinksteren Hand. 2,1-11; Gal. 5,16-25; Joh. 15,26-27; 16, 12-15